Olthuis’ architectenbureau Waterstudio ontwikkelt momenteel vooral projecten in het buitenland. ,,Terwijl de techniek hier voorop loopt, hier bedenken we het allemaal.’’ Zo heeft het bureau een drijvende stad ontworpen voor de Malediven met zo’n 5.000 woningen. Woningen worden daar gebouwd op modulaire drijvende platforms in het patroon van koraal. Door de vorm van de platforms worden golven gebroken, waardoor er geen schade aan de huizen ontstaat. Daarnaast is daar een groot probleem met het waterpeil dat stijgt, deze huizen stijgen mee. Het grote verschil met bijvoorbeeld woonarken is dat de drijvende woningen van Waterstudio aan alle regels voor reguliere woningen voldoen, zoals isolatie en brandveiligheid. Een woonark is een omgebouwd schip. ,,Daarmee kan je in principe doen wat je wil, maar dat zijn geen officiële woningen.’’
Het liefst gaat Olthuis ook zo snel mogelijk in Nederland aan de slag. ,,Dit is hèt land voor drijvende woningen. Jarenlang liepen we voor als het om de watermarkt gaat. Deze vorm van bouwen past bij ons land. Ik noem als voorbeeld altijd de Beemster. Dat is wat mij betreft een van de meest fantastische plekken als het om aangepast landschap gaat. Daar is ooit besloten om gebieden in te polderen voor economisch gewin. Dat bleek een goede zet en vele gebieden volgden. Ik denk dat het nu tijd is om gebieden niet in te polderen, maar juist onder water te zetten. Met de uitdagingen die we hebben, zoals klimaatverandering en bijvoorbeeld meer kans op overstromingen, is het belangrijk om het water te gebruiken. Het is naar mijn mening niet toekomstbestendig om woonwijken te bouwen in gebieden die in de toekomst onder water kunnen lopen. Je moet rekening houden met hoe Nederland toekomstbestendig blijft. Drijvende woningen zijn een deel van die oplossing.’
Want behalve dat die woningen vrij snel gerealiseerd kunnen zijn, worden ze op één locatie gebouwd. Dat zorgt voor minder stikstof door onder meer bouwverkeer dat dan ook minder overlast geeft aan de omgeving. Het vervoeren van de drijvende woningen kan meestal via het water.
Flexibele bouw
Daarnaast, volgens Olthuis één van de grootste voordelen, zijn de drijvende woonwijken aanpasbaar en verplaatsbaar. Het is flexibele bouw. ,,Een goede oplossing voor de woningcrisis. Je kunt op korte termijn ergens woningen neerzetten, maar als ze niet meer nodig zijn, kan je bijvoorbeeld de wijk verplaatsen naar een locatie waar ze wel nodig zijn. Op die manier kun je tijdelijk bijvoorbeeld studenten huisvesten, vluchtelingen opvangen, of waar maar behoefte aan is in een dorp of stad. Je kunt voorzieningen neerzetten op het water, zoals scholen of parken. Die kun je weer elders neerleggen als er op een andere locatie meer behoefte aan is. De tijdelijkheid zorgt er ook voor dat er vaak meer mogelijk is, dat gemeenten het eerder toestaan, dus zo’n wijk kan er eerder komen.’’ Hij noemt als voorbeeld Lelystad. ,,Nu zijn er delen die we niet meer mooi vinden. Die zouden we dan kunnen aanpassen en vervangen.’’
Hij wil mensen inspireren anders naar woningen te kijken. ,,Woningen worden nu vaak gebouwd om meer dan honderd jaar te blijven staan. Anders is het niet efficiënt. Maar kijk je bijvoorbeeld naar een huis dat in de jaren zestig is gebouwd, heb je een totaal ander product dan nu. Met de huidige vraag naar woningen, maar ook met bijvoorbeeld de vergrijzing in zicht, is het geen gek idee om ook voor tijdelijke woningen te gaan. Want we weten simpelweg niet hoeveel woningen er bijvoorbeeld over dertig jaar nodig zijn. We weten niet precies hoe ons land er dan uitziet. Misschien hebben we wel veel meer woningen nodig dan, maar misschien ook wel minder.’
Nederland
Olthuis heeft in Nederland al wel drijvende woningen ontworpen. Onder meer zijn er in Amsterdam watervilla’s van zijn hand, maar dat project is niet waar hij zijn missie van wil maken. ,,Dit zijn grote, dure villa’s voor een handjevol mensen. Nu is het vaak nog zo duur om nieuwbouw te bouwen, ook als het om bouwen op het water gaat, dat de woningen duur zijn. Ontwikkelaars willen snel geld verdienen, dus wordt er vaak voor villa’s gekozen. Maar als architect betekent het dat je slechts een paar woningen maakt voor een paar kopers. Je hebt dan maar een kleine groep mensen blij gemaakt, om het zo maar te zeggen. Ik wil juist graag véél bouwen op het water voor iedereen. Denk aan een appartementencomplex voor starters of studenten. Betaalbare woningen. Je zou zelfs tijdelijke huurwoningen kunnen plaatsen ergens midden in een stad op een gracht. Want ik vind dat zorgwekkend: vroeger konden studenten in bijvoorbeeld Amsterdam of Leiden nog wel een huurwoningen in het centrum vinden. Inmiddels is dat onbetaalbaar geworden. Er is niets saaier voor een stad dan dat er maar één soort mensen woont. Je wilt geen halve spooksteden met alleen maar expats en toeristen. Je wil levendigheid en een mix. Nu ontstaat er een tweedeling tussen arm en rijk. Waarbij mensen die bijvoorbeeld een woning hebben, tegen bouwplannen zijn voor hun deur. Terwijl ze niet inzien dat andere mensen ook graag fijn willen wonen.’’
Het is duidelijk, als het aan Olthuis ligt komen er snel drijvende wijken of zelfs steden bij in Nederland. Hij ziet ’ongelooflijk veel kansen’. ,,Denk aan het IJmeer in Amsterdam of andere bestaande wateren. Maar denk ook aan gebieden die we onder water kunnen zetten.’’ Zijn bureau experimenteert zelfs met het ontwikkelen van een stad op de Noordzee. Maar er gebeurt veel te weinig als het om concrete plannen gaat, verzucht hij. ,,Het grote probleem in Nederland is de bureaucratie. Er zijn ontzettend veel regels, alles duurt heel lang, terwijl er nu stappen gezet moeten worden. Gemeenten durven niet te kiezen voor bijvoorbeeld een drijvende woonwijk. Projectontwikkelaars durven net zo min. Daardoor missen ze kansen. Woningbouw is ontzettend duur, omdat de grondprijs zo hoog is en daardoor worden verkeerde keuzes gemaakt. Geef de ruimte aan tijdelijke woonplannen op het water. Laat bijvoorbeeld ergens een tijdelijke, drijvende woonwijk bouwen voor de komende twintig of dertig jaar.’’
Naast de regelgeving, is het in Nederland nu een probleem dat er veel mensen zijn die denken dat het land af is en precies moet blijven zoals het nu is. Terwijl: Nederland is een gemaakt land, een land dat zich telkens opnieuw uitvindt. Het landschap wordt telkens naar onze hand gezet, zodat we hier kunnen wonen. Dat moeten we blijven doen. Kijk naar de Beemster, waar het land naar onze hand is gezet. Dat moeten we weer gaan doen, maar dan met een nieuw perspectief.’’
Bron: Noord-Hollands Dagblad / Merlin Mulder / 29 sept. 2023.